Bu postta, çok verimli ve mutfağınızda kolayca yetiştirebileceğiniz aromatik bir bitki olan fesleğenin kullanımı ile ilgili detayları keşfe çıkacağız. Hadi başlayalım!
Fesleğen nedir?
Fesleğen, büyüleyici kokusu ve benzersiz tadıyla birçok mutfak tarafından bilinen ve kullanılan yıllık bir aromatik bitkidir. Özellikle Akdeniz mutfaklarının sos ve süslemeleri için vazgeçilmez bir malzemedir. Birçok farklı türü olan fesleğenin yaprak renkleri ve büyüklükleri değişebilir. Türlerin yaprakları fazlasıyla çeşitlilik gösterse de, bunların arasından mutfaklarda en sık kullanılan fesleğen çeşidi İtalyan fesleğenidir. Bu türün ekstra geniş yaprakları soslar, salatalar ve süslemeler için mükemmeldir.
Taze kesilmiş fesleğen nasıl saklanır?
Fesleğeni kendiniz yetiştirip toplamış ya da marketten almış olabilirsiniz, her halükarda fesleğeni buzdolabında saklamalısınız. Eğer fesleğeninizin sapları duruyorsa içi su dolu bir bardağa yerleştirerek o şekilde buzdolabında saklamanız daha iyi olacaktır. Bu şekilde bir hafta kadar güvenle saklanabilir. Fakat suyu sıkça yenilemeniz gerektiğini unutmamalısınız. Eğer fesleğenleri saplarından ayrılmış şekilde saklamak istiyorsanız, yaprakları içine kağıt havlu serdiğiniz bir kapaklı kaba yerleştirip o şekilde buzdolabına yerleştirebilirsiniz. Bu şekilde de fesleğeni bir haftaya kadar saklamanız mümkün.
Fesleğen mutfakta nasıl kullanılır?
Fesleğenin akıllara ilk gelmesi gereken kullanımı pesto sos yapımıdır. Bu tarihi İtalyan sosunun kullanım alanı fazlasıyla geniştir. Genelde makarna sosu olarak kullanılsa da, sandviç ekmeğinizin üzerine de sürebilir, her türlü et ve tavuk yemeğinizde kullanabilir ya da salatanızın üzerine dökebilirsiniz. Pesto sosu ismini İtalyancada ezmek/dövmek anlamına gelen 'pestare' kelimesinden alır. Eski zamanlarda, fesleğeni ceviz ve sarımsak ile birlikte havanda tokmakla dövdükleri için bu ismi aldığı düşünülmektedir. Bu günlerde ise elektrikli blender sayesinde malzemeleri karıştırmak çok daha kolay.Aşağıya sizler için pratik bir pesto sosu tarifi bırakıyorum.
Pesto Sos
- 2 demet fesleğen (100 gr fesleğen yaprağı)
- 150 gr rendelenmiş Parmesan peyniri
- 4 yemek kaşığı çam fıstığı
- 200 ml sızma zeytinyağı
- 4 diş sarımsak
- 2-3 fiske tuz
- 1 çay kaşığı karabiber
Fesleğenleri yıkayıp kurulayın. Çam fıstıklarını yağsız bir tavada 2-3 dakika kadar sık sık karıştırarak kavurun, böylece daha çıtır hale gelsinler. Tuz, karabiber, çam fıstığı, sarımsak ve fesleğen yapraklarını blenderdan 30 saniye kadar geçirin. Üzerine zeytinyağı ve rende parmesanı yavaş yavaş ekleyerek, tüm malzemeler eşit olarak karışana kadar blenderdan geçirmeye devam edin.
Damak zevkinize göre sosu bu şekilde bırakarak daha çıtır bir doku elde edebilir ya da bir süre daha blenderdan geçirerek karışımın incelmesini sağlayabilirsiniz.
Not: Pesto sosunuzu hava almayan bir kavanoz ya da kapta saklamalısınız. Böylece daha uzun süre taze ve yeşil kalacaktır.
Fesleğenin mutfaktaki diğer kullanım alanları
Fesleğeni kullanabileceğiniz tarifler neredeyse sonsuz sayıda desek doğru olabilir. Taze kesilmiş yapraklarını salatalarınızda (özellikle caprese salatası için vazgeçilmez bir malzemedir), pizza veya makarnalarınızın üzerinde bitirici bir dokunuş olarak, tostunuzun üzerinde veya yanında garnitür olarak kullanabilirsiniz. Yaprakları püre haline getirip çorbalarınıza ya da diğer sosların içine karıştırabilirsiniz. Fesleğeni içinde beğenerek kullandığım soslardan biri de şüphesiz makarnalara ve etlerin yanına çok yakışan Napoliten sostur.
Kendi fesleğeninizi nasıl yetiştirirsiniz?
Bitki yetiştirme yolculuğunda yeni olan okurlara yönelik olarak bu konuda bazı kısa ve basit ipuçlarını aşağıda bulabilirsiniz:
Başlamadan önce:
–Bu bitki soğuğa duyarlı bir bitkidir. Bu yüzden fesleğeni evin içinde bir saksıda yetiştirmenin en kolay yol olduğu görüşündeyim. Bu sayede sıcaklık açık havada olduğu kadar çok dalgalanmayacaktır.
–Alana ihtiyacı var. Geniş bir saksı kullanın. Böylece tohumları aralıklı olarak serpebileceğiniz, sonrasında da bitkilerinizin rahatça büyüyebileceği bir alan yaratmış olursunuz.
Başlarken:
–Hazır fide ile başlayın. Tohumdan bitki büyütmek hem yeni başlayanlar hem de hızlı bir sonuç elde etmek isteyenler için biraz zor ve sıkıcı olabilir. Zamanla konu ile ilgili tecrübeleriniz arttıkça fesleğenlerinizi tohumdan yetiştirmeye de başlayabilirsiniz.
–Tohumları aralık bırakarak ekin.Eğer tohumdan yetiştirme kararı aldıysanız, tohumları genişçe bir saksıya doldurduğunuz toprağın üzerine aralıklı olarak dökün. Sonrasında üzerini 1 cm'lik bir toprak tabakasıyla örtün. Toprağı bastırarak sıkıştırmayın, böylece tohumlar büyüyecek yeterli alana sahip olacaklardır. Toprağı su ile sıkça spreyleyerek, fideler çıkana kadar nemli tuttuğunuzdan emin olun.
Fesleğeninizin bakımı:
–Güneş sizin dostunuz. Bu bitki güneş gören bir pencerede serpilir. Günlük olarak yaklaşık 6 saat güneş gördüğünden emin olun doğu yönüne bakan bir pencere kenarı neredeyse mükemmel bir seçim olacaktır. Fakat öğlen güneşinden korunduğuna emin olun, yoksa yapraklarında yanık lekeleri oluşabilir.
–Suya bayılır. Fesleğen toprağının nemli kalmasını seven bir bitkidir. Bu yüzden günde en az bir kere sulama yapılmalıdır. Fakat eğer fideleriniz hala çok küçükse, aşırı sulama yapmak onları zor durumda bırakabilir. Bu yüzden aşırı sulanmamış, sadece nemli tutulan bir toprak ve drenajı iyi sağlanmış bir saksı anahtar noktalarımızdır denebilir.
–Yaprakları sapla veya büyük dallarla olan bitişiğinden kesin. Bu sayede bitkiniz yıl boyu daha çok dal ve yaprak verecektir.
–Çiçekleri koparın. Çiçeklenmeye başladığında bunları hemen koparmanız, bitkinizin enerjisini daha çok yaprak üretmeye harcamasını sağlar. Fakat alacağınız yaprak hasadının azalmasını kabul ederek tohum elde etmek istiyorsanız, çiçekleri bırakabilirsiniz. Tohuma döndüklerinde de ileride daha çok fesleğen yetiştirmek amacıyla tohumları toplayıp saklayabilirsiniz.
Okuduğunuz için teşekkürler, mutlu pişirmeler!
Konuyla ilgili aklınıza gelen soruları ya da farklı ipuçlarını yorumlar kısmına yazabilirsiniz!
Türkçe 
English